گرایش به فضای مجازی در بین همه اقشار جامعه وجود دارد شبکه های ارتباطی مانند وایبر٬ واتس آپ، تلگرام و لاین و شبکه های اجتماعی هم مانند فیس بوک و توئیتر و امثال اینها با زندگی همه اقشار جامعه عجین شده است .
بر اساس آمارهای جهانی، در سایتهای خبری میلیون ها ایرانی عضو این شبکه ها هستند بطوریکه تعداد کاربران ایرانی واتس آپ حدود پنج میلیون نفر اعلام شده و ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور ۸۱ درصد و اینترنت ۵۴ درصد است.
اتصال به شبکه اینترنت پرسرعت با تلفن همراه، افزایش پهنای باند و قابلیت سریع اطلاعات را از مهم ترین مزیت های شبکه ۳G (نسل سوم تلفن همراه) است که در بیشتر نقاط کشور نصب شده است.
سرعت و کیفیت خدمات نسل سوم شبکه تلفن همراه به مراتب از شبکه های قبلی بهتراست و شهروندان می توانند به راحتی به اینترنت پرسرعت از طریق تلفن همراه دسترسی داشته باشند.
نسل سوم تلفن همراه ۳G عنوانی است برای شبکه های تلفن همراه پیشرفته که از سرعت و ظرفیت بالایی در انتقال داده برخوردار است و به وسیله آن می توان به اینترنت با سرعت دسترسی پیدا کرد.
شواهد نشان می دهد زنان خانه دار بیشترین استفاده را از شبکه های مجازی دارند چرا که فرصت بیشتر و درگیری شغلی کمتری دارند.
فناوری ابزار مفیدی است، اما باید از آن بدرستی استفاده کرد در غیر این صورت فناوری به ابزاری مخرب تبدیل می شود.
فضای مجازی در کنار برخورداری از مزایا با آثار زیانبار و موانع و تهدیداتی نیز همراه است و حضوردر این فضا موجب می شود کاربران از دنیای واقعیت فاصله بگیرد و خیال پروری و خیال پردازی تقویت شود و این امر در تمام لایه های زندگی کاربران تاثیر بگذارد.
متخصصان فناوری، جامعه شناسان و روان شناسان می گویند کاربران شبکه های اجتماعی نسبت به دیگرانی که در آن حضور ندارند٬ یا بهره کمتری از آن می برند٬ تنهاتر و خود شیفته تر شده اند، حتی بیماری های جسمی و روحی هم کاربران را تهدید می کند.
انزوا طلبی، فردگرایی، روابط آزاد و استرس از مهمترین تاثیران منفی شبکه های اجتماعی بر روی کاربران به ویژه زنان است .
برخی مادران بی توجه از کودکان خود آنقدر در فضا و شبکه های مجازی وقت خود را می گذرانند که از زندگی واقعی و کودکان خود به کلی دور می شوند.
درگیر شدن اعضای خانواده به ویژه زنان به شبکه های ارتباطی صحبت های کلامی و تبادل ارتباطات را در بین اعضای خانواده کم رنگ می کند چرا که زمان بیشتری را بتنهایی در این شبکه ها مشغولند.
کارشناسان و روانشناسان معتقدند، افراد ظرفیت کلامی مشخصی دارند و وقتی این ظرفیت کلامی پر می شود با صحبت در این شبکه ها خسته می شوند.
زنان محصور در این شبکه ها وقتی اعضای خانواده خواستار ارتباط کلامی و عاطفی می شوند پاسخ می هند نمی دانم، من دیگر حوصله حرف زدن ندارم.
فرو رفتن در باتلاق این شبکه ها آسیب های بسیاری را به خانواده می زند و نقش و وظیفه هر یک از اعضای خانواده را بی رنگ می کند.
زنان ساعتها در این شبکه و فضا وقت تلف می کنند و فکر می کند که زمانشان مفید می گذرد و محتوای مفید می بیند اما وقتی آخر شب به ساعت نگاه می کند متوجه می شود بخش زیادی از وقتشان به فرصت سوزی گذشته و چیزی بر علمشان افزوده نشده ، در حالی که این زمان از دست رفته را می بایست برای تربیت فرزندان، همسرداری و مدیریت یک زندگی آرام صرف می کردند.
درنظام ارزشی اسلام خانواده از منزلت و قداست خاصی برخوردار است که زنان مدیریت داخلی این واحد کوچک اجتماعی را برعهده دارند.
زن در سطح خانواده دارای نقش و مسوولیت هایی است که تربیت صحیح فرزند و پاسداری از کانون گرم خانواده از مهمترین این نقش هاست.
ایجاد سکون و آرامش همسران در کنار یکدیگر یکی از اهداف مهم ازدواج است و وجود صفا، یکرنگی و صمیمیت در خانواده نشانه ازدواج موفق در رسیدن به اصلی ترین هدف بوده و نشانه آن است که زن و مرد هر دو به وظایف خود در برابر هم عمل می کنند و در این میان با توجه به وجود عواطف بسیار قوی در زنان نقش آنان در تامین بهداشت روانی خانواده چشمگیرتر است.
استفاده بیش از حد از شبکه های اجتماعی فرصت کمتری برای گذراندن با اعضای خانواده و اقوام و دوستان نصیب این کاربران می کند.
اعضای خانواده، اقوام و دوستان زمانی که ببینند به دستگاه های الکترونیکی، به خصوص موبایل بیش از آن ها اهمیت داده می شود از محبت استفاده کنندگان ناامید می شوند و در نهایت هم اعضای خانواده و حتی اقوام درجه یک تمایل کمتری به صرف وقت و بودن در کنار این کاربران از خود نشان می دهند.
امروزه با گسترش شبکه های اجتماعی، استفاده بیش از حد از فناوری های گوناگون که با خود، فرد گرایی را به دنبال داشته است، روابط خویشاوندی و صله رحم را به شدت تحت تاثیر قرار داده است .
در میهمانی های امروزی، رغبت و نشاط، گفت و گوهای پر شور و موثر، جویا شدن از احوال بزرگتر ها کم رنگ شده و تنها جسم فرد در میهمانی ها است و روح و فکرش در دنیای مجازی و به ویژه در شبکه های اجتماعی است .
صله رحم زمانی اثربخش است و بر روی افراد تاثیر می گذارد که از نزدیک و چهره به چهره باشد نه در شبکه های اجتماعی و به صورت مجازی .
نقش مدیریت صله رحم در بیشتر خانواده ها ی ایرانی با زنان است و انزوا طلبی زنان با جایگزین کردن ارتباطات مجازی بجای دید و بازدید، این سنت حسنه را محدود کرده است، در حالی که ارتباط افراد با یکدیگر از طریق چهره به چهره برای هر فرد اثرگذارتر از ارتباطات مجازی است .
صله رحم، احساس تعلق به گروه، اقوام و خویشاوندان را بیشتر می کند و باعث رعایت هنجارهای پذیرفته شده میان خویشاوندان می شود و همین امر باعث کاهش برخی از ناهنجاری ها و بزهکاری ها می شود .
کاربران شبکه های مجازی اگر هم برای سرگرمی نیز می خواهند به این شبکه ها ورود پیدا کنند، کارکرد و محتوی گروه انتخابی را بدانند تا متناسب با فرهنگ ایران اسلامی باشد و موجب دلزدگی از خانه و خانواده نشود .
شبکه های اجتماعی در کنار این اثرات منفی و مخرب فواید بی نظیری برای پیشرفت و ترقی جوامع، سازمان ها و افراد دارد و انتخاب بعد مثبت یا منفی هر فناوری بر عهده خود کاربر است.
*خبرنگار آزاد ایرنا در خمین